Gönül yurdunda yolculuğu olmayan insandan lider mi olur? Lider kalbine Yaratıcıyı, zihnine halkını alarak yola çıkar. Yolcular zaman zaman engel olsalar da yollar ona kucak açar.

Lider atamayla gelmez; atanan insandan da lider olmaz; çünkü o, toplumun nabzıdır; nabzı, vücut yurdu düzenler.

Lider, kendi çabalarıyla yürüyen ve yürürken de yepyeni yollar açandır. O, başkalarının yoluna itibar etmez. Toplumsal zihinde yeni hedefler inşa ederken, hitabettiği topluma da yeni mekanlar vaat eder.

Bireysel endişeler, daima toplumsal hareketleri tetikler. Duyduğunuz endişeler, toplumun bazı kesimlerince tehlikeli bulunuyorsa, siz bu endişelere daha çok sarılır ve “endişenin adamı” olursunuz. Başlangıçta tereddütle kabullendiğiniz fikirlerin artık en ileri düzeyde savunucu konumundasınız. Bu nedenle lider, “endişe adamı” dır.

Her lider, savunduğu dava için canını ortaya koymak zorundadır. Dava bahçesine can tohumu ekilmeden, zafer ağacı büyümez. Lider, zafer ağacının hem meyvesi, hem köküdür.

Lider, bir fikrin ineğidir; o, herkese süt vermeye çalışır. Ondan süt içenler, onu ana bilirler. İnek olunmadan, lider olunmaz. Fedakar olmadan toplum arkanızdan gelmez.

Lider, maddenin arkasından koşmaz. Para, insanı zenginleştirirken, onun içindeki “liderlik” mayasını bozar. Paranın böylesine bir olumsuz etkisi vardır. Parayla insanlara egemen olabilirsiniz; ama onlara kendinizi sevdiremezsiniz. Oysa lider, sevginin çocuğudur. Bu nedenle dünyadan bir metre karelik bir yere sahip olan bir insan gerçek manada lider olamaz. Dünyevi bir toz bile lider olmaya mani unsurudur; çünkü kitle somut düşünür. Para, liderin düşman karşısındaki yumuşak karnıdır. Ne kadar parası varsa, düşmana karşı o kadar zaaf noktası vardır.

Lider, dönüştürücüdür; kapalı bulunan fıtrat yollarını açıp, insanları bu yolda yürüyüşte özgür bırakır. Her insan bir dünyadır, evrende tek başına döner. Lider ona, onun bir ayrı dünya olduğunu sezdirir ve yörüngesini tanıtır; dönüşüne müdahale etmez.

Lider, kendine çağırmaz; insanlara ayna tutarak onları kendileriyle tanıştırır. Özgürlüğü de, insanların kendileriyle tanışma süreci olarak anlar. Kendisiyle tanışmayan insanın yabanıllığı, lideri endişeye sürükler. Yabanıl insanlarla bir toplum kurulamayacağını bilir; bu nedenle insanların arınmasına büyük önem verir.

Lider, Adana’ya pamuk, Rize’ye çay eker. İnsanları iyi tanır, onları kategorize etmesini bilir.

İnsanları sadece cismani yönle tanıyanlar lider olamaz; onlar, şeytanın avukatlığını yaparlar. İnsanları esas ruh yönleriyle tanımak gerekir; çünkü ruhta sonsuz hayatın kodları, şifreleri vardır. Lider aynı zamanda insanlara sonsuzluk muştusu sunmalıdır. Ruh enginliğine ulaşmayan toplumlar, hasta toplumlardır; böyle toplumlarda savaş eksik olmaz. Lider esas itibariyle barışın mimarıdır; ama elindeki neşteri de yerinde ve zamanında kullanmasını bilir.

Liderin karizmatik yapısı vardır; ona bakan, onda kendini görür. İnsanlar, liderlerinin peşinden bunun için giderler. Onlar aslında liderlerinin değil, liderlerinin ruh aynasında gördükleri kendi siluetlerinin peşinden giderler. Her insanın içinde, kendi çapınca bir lider yatar; onu uyandıramayınca, uyanan lidere doğru yönelir. Her zayıf, güçlüyü takip etmez mi? Lider güçlülüğü, mıknatıs gibi, zayıfları etrafında toplar.

Lider, sel suyu gibi değil, pınar suyu gibidir; ondan içenler susuzluklarını giderirler. Pınar hiç bitmez; çünkü doğa ile uyum ve devinim süreci yaşar. Lider de bitmez, tükenmez; o da yaratılış sırrının şifresini bilmektedir. Sel suyu ise bir anlıktır ve öldürücüdür. Dünya çoğu zaman sel sularına teslim olur ve ardından, yıkılışının ağıdını yakar.

Lider, umudun, neşenin kaynağıdır. Hiçbir umutsuzluk liderin iç dünyasında oturacak yer bulamaz. O, yokluğu değil varlığı; yıkımı değil, inşayı temsil eder. Onun içindeki umut, taşı su yapabilecek güçtedir. Onu gördüğünüz zaman bütün ümitsizlikleriniz buhar olup uçar, içiniz ferah yurdu olur.

Kendisine can sunulmayan insandan lider olmaz. Kendi özge canını da temsil ettiği topluma fert fert dağıtmayan adamda da liderlik özelliği yoktur. Toplum, liderinin canıyla ayakta durur. “Toplum, liderinin dinindendir.”

Lider, toplumu doymadan kendisi doymayan insandır. Kimin ayağına bir diken batmışsa, ilk “ah” ı önce o çeker. Şahsi hiçbir meselesi yoktur veya kendi kişiliğini o şekilde arındırmıştır ki, özünü, toplumuyla bütünleştirmiştir.

Lider, gece yatağına yattığı zaman, her evin içindeki kokuyu, kendi odasında hisseder. Her evin hikayesini, kendi gönül defterinde okur. Öyle bir gönül aynası vardır ki, oraya baktığı zaman tüm toplumunu seyreder.

Barış adamıdır; ama barış bozguncularına karşı savaşmasını çok iyi bilir. Gece ortaya çıkanlar ondan korkar; karanlıklara güneş olduğu için yarasalar ondan hoşlanmaz. Aslında lider, herkesin ondan hoşlanmadığı adamdır.

Lider, yüksekteki ağaç gibidir; kökleri çok sağlam olmalıdır ki yere tutunabilsin. Köklerinin sağlam olması demek, geçmişini çok iyi bilmesi demektir. Geleneği olmayanın, geleceği de yoktur. Kök, gelenektir; geleceksiz lider, köksüz ağaç gibidir.

Lider, insanların ihtiyaçlarını dillerinden dinlemez; gönül sayfalarına girerek ihtiyaçları oradan okur.

Lider, toplumunun sevgi zırhı ile korunur; bu nedenle fazla bir korumaya ihtiyacı da yoktur. Yeryüzünde sevgi zırhını delebilecek bir bomba henüz icat edilmemiştir.

Lider, sürünen toplumu ayağa kaldırır, yürütür ve yeni yoldan, yeni mekanlara ulaştırır; böylece toplumunu dönüştürür. Lider, yabancılaştıran değil, dönüştürendir. Bu nedenle lider devrimci değil, dönüştürücüdür. Dönüştürmek, fıtraten sağlam yaratılan ve fakat sonradan sapanları asıllarına döndürmek demektir.

Lider, toplumunu firavuni korkuyla değil, Muhammedi sevgiyle yönetir ve yönlendirir. Bu nedenle oradaki insanlar iç aydınlığının mutluluğunu tadarlar.

Liderin yapısında öyle bir maya vardır ki, o maya, bütün insanlığı mayalamaya yeter.

Lider, her geldiği yere kendi çabasıyla ve Allah’ın yardımıyla gelmiştir. Bu nedenle Allah’tan başka kimseye minnet borcu yoktur; fakat insanlara öyle yumuşak davranır ki, herkes, onun kendilerine borcu olduğunu zanneder.

Lider, kelimenin tam anlamıyla özgürdür, özgür olmayan adamdan zaten lider olmaz. Lider, hem özgürlüğün çocuğudur, hem de babası.

Lider, bir şey daha bilir: Kulluğunu. Kulluk bilinci gelişen insana Allah, yeryüzünde liderlik verir ki, o, kimseyi kendi nefsine değil, Allah’a çağırsın.

(En iyisini Allah bilir.), kıyamet, liderlerin yetişmediği zamanlarda, dünyanın ıstırabı sonucu bir damla göz yaşına dönüşmesi (mi) dir. Lidersiz dünyanın en görkemli mekanları mezarlıklardır.

Lider, liderliğinin zirvesine çıktığı zaman Rabbini göremiyorsa, toplumuna firavun olur.

Liderin miracı varsa, Muhammedi soluğuyla insanları diriltir.

Lider, aynı zamanda diriltendir.