Fatih Sultan KAR
Ard arda kaleme aldığı eserleriyle Rize tarihi üzerine yapılan çalışmalara büyük katkı sağlayan Rize Pazar’lı Araştırmacı – Yazar Murat Ümit Hiçyılmaz, çalışmalarını aralık vermeden sürdürüyor. Yeni eseri  “Pazar Nüfus Kütüğü 1842-Pazar Sülaleleri” isimli prestij kitabın ardından Hiçyılmaz, şimdi de Rize Pazar İlçesi Tarihi Mezar Kitabeleri,  Serdengeçti Ağalığından Derebeyliğe: Baltazadeler-Telatorzadeler, Rize’li Serdengeçtiler, Başköy Köyü’nün Monografisi: Kültür ve Dil, Osmanlı Belgelerinde Derinsu (Zağnat) Köyü, “Pehlüloğlu Ailesi Tarihi ve “Rize-Pazar Tarihi isimli eserleri hayata geçirmek için çalışıyor. 

Hiçyılmaz’dan, ardı ardına kaynak eserler

Son yıllarda Rize tarihi üzerine yapılan bireysel çalışmalar sonucu ortaya çıkan kitaplar, bölge tarihinin daha iyi bilinmesine katkı sağlıyor. Daha önce Rize Hemşin İlçesi Tarihi Mezar Kitabeleri (İshak Güven Güvelioğlu ve Mustafa Gürdal ile birlikte),  Rize Pazar Başköy Tarihi isimli iki kaynak kitaba imza atan Murat Ümit Hiçyılmaz, şimdi de Pazar Nüfus Kütüğü-1842 Pazar Sülaleleri ismini taşıyan ve bölgemiz tarihi için büyük önem taşıyan bir esere daha imza attı. 

Rize Pazar Başköylü genç ve yetenekli araştırmacı

Murat Ümit Hiçyılmaz’ı 24 Temmuz 2010 tarihinde aramızdan ayrılan ve kendisi gibi araştırmacı olan arkadaşım İhsan Topaloğlu’nun cenazesinde tanıdım. Değerli bir arkadaşımı kaybettiğim gün, bölgemiz tarihi için önemli işlere imza atan Hiçyılmaz ile tanışmıştık. Bizi köyüne getirdi ve oldukça güzel bir ortamda ziyafetlerde ikramlarda bulundu. 

Murat Ümit Hiçyılmaz kimdir?

1981 yılında Rize’nin Pazar ilçesinde doğdu. İlkokulu Başköy İlkokulu’nda, ortaokulu Yücehisar İlköğretim Okulu’nda ve liseyi Pazar Lisesi’nde okudu. 2004 yılında Ondokuzmayıs Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Çevre Mühendisliği bölümünde lisans eğitimini tamamladı. Yedek subay olarak yaptığı askerlik sonrası Ümraniye Belediyesi’nde mühendis olarak çalışmaya başladı. 2008 yılında Çaykur’a geçip, memleketine kesin dönüş yaptı ve iş hayatına halen Hemşin Organik Çay Fabrikası’nda mühendis olarak devam etmektedir. 

Yöre tarihine ilgisi 2005 yılında başladı

2005 yılından itibaren yöre tarihi üzerine ilgi duymaya başladı. Bu dönemde Orhan Naci Ak, İshak Güven Güvelioğlu, Muhammet Safi, İhsan Topaloğlu, Recep Koyuncu, Veysel Atacan ve Fatih Sultan Kar gibi yöre tarihi ve kültürü üzerine araştırmalar yapmış kişilerle temasa geçti. Bu dönemde Osmanlıca’ya ilgi duydu ve kısa zamanda yeterli sayılabilecek düzeyde Osmanlıca öğrendi. Başbakanlık Osmanlı Arşivi’nde araştırmalar yapıp, yöre tarihi üzerine belgeler topladı. İlk çalışmasını Hemşin ilçesi mezar taşları üzerine yaptı. 

Her kütüphanede olması gereken üç kaynak eser

İshak Güven Güvelioğlu ve Mustafa Gürdal ile birlikte yürüttüğü bu çalışma, 2011 yılı başında Kaknüs Yayınları tarafından “Rize Hemşin İlçesi Tarihi Mezar Kitabeleri” adıyla kitaplaştırıldı. Aynı yıl doğduğu köy olan Başköy köyünün tarihini detaylı olarak hazırladı ve “Rize Pazar Başköy Tarihi” adıyla kitaplaştırdı. Hemen akabinde yörenin ilk nüfus kayıtlarını esas alan “Pazar Nüfus Kütüğü-1842 Pazar Sülaleleri” adlı kitabını yayınladı. Yine benzer olarak “Ardeşen Nüfus Kütüğü-1842 Ardeşen Sülaleleri” adlı kitabı Ardeşen Belediyesi’nin desteği ile şu an itibariyle basım aşamasındadır. Ayrıca Prof. Dr. İsmail Kara’nın editörlüğünde hazırlanan “Rize Kitap” adlı yıllık dergi için “Başköy Mahalli Konuşma Sözlüğü” adlı makaleyi hazırladı. 

Çalışmalarını aralıksız sürdürüyor

Ürettiği eserlerle ilimiz kültürüne büyük katkıları dokunan Hiçyılmaz’ın, sırada; “Rize Pazar İlçesi Tarihi Mezar Kitabeleri”, “Serdengeçti Ağalığından Derebeyliğe: Baltazadeler-Telatorzadeler”, “Rizeli Serdengeçtiler”, “Başköy Köyü’nün Monografisi: Kültür ve Dil”, “Osmanlı Belgelerinde Derinsu (Zağnat) Köyü”, “Pehlüloğlu Ailesi Tarihi” ve “Rize-Pazar Tarihi” isimlerini taşıyan kitap çalışmaları var.  Bölgemiz tarihine büyük katkısı olan bu genç arkadaşımıza kültür dünyamızın yetkili ve etkilileri sahip çıkmalıdır. Ayrıca bin bir emekle üretilen bu kitapları satın almalı ve her evde bulundurmalıyız... 

Murat Ümit Hiçyılmaz’ın kitapları

Rize Hemşin İlçesi Tarihi Mezar Kitabeleri (İshak Güven Güvelioğlu ve Mustafa Gürdal ile birlikte): Osmanlı’dan günümüze miras kalan kemer köprüleri, camileri, çeşmeleri, değirmenleri, konakları, serenderleri ve elbette her biri hat ve sanat bakımından önem arz eden mezar taşları ile adeta tabiat ve açık hava müzesi olan Hemşin ilçesi saklı kalmış tarihi gün ışığına çıkıyor. Bu eserde, aylarca süren arazi çalışmaları sonucu tespit edilen 108 adet mezar taşının fotoğraf ve Latin alfabesiyle okunuşlarını görmekle kalmayıp, eşsiz Osmanlı hat sanatının görsel doyuruculuğuna da gözler önüne seriliyor. Bu bağlamda her mezar taşı, sabır ve heyecanla defalarca temizlendi, tebeşirle boyandı ve profesyonelce fotoğraflandı. Kitabın bir diğer özelliği ise 70 sayfalık bir tarihçe kısmına sahip olması. Bu bölümde Hemşin ile ilgili şimdiye kadar hiçbir tarihçi tarafından değerlendirilip gün yüzüne çıkarılmamış birçok belge ve bilgi göze çarpıyor. Özellikle ilçeye ait tapu tahrir defterlerinin ve nüfus defterlerinin içerdiği bilgilerin yanısıra yöredeki şahıs arşivlerinden elde edilen bilgiler de kitapta bir bir sunularak, Hemşin Tarihine farklı bir boyut kazandırılmış. Hemşin üzerine yapılacak bundan sonraki çalışmalara da bilimsel anlamda yön vereceği ve Hemşin tarihini ideolojik kısır döngüsünden kurtaracağını ümit ediyoruz.” Kitapta ayrıca Hemşinlilerin etnik kimlikleri ve kültürleri üzerine oynanan oyunlara da atıfta bulunularak, bu alanda birbirinin tekrarından ve ideolojik yaklaşımlardan öteye gidemeyen kısır tartışmalara açıklık getirilerek, konu detaylı bir şekilde incelenerek okuyuculara sunuluyor. 

Rize Pazar Başköy Tarihi: Kitap, Başköy köyünün genel tarihi, Fetih Öncesi Dönem, Fetih Sonrası Dönem ve Cumhuriyet Dönemi olmak üzere kronolojik gidişat esas alınarak üç kısım halinde hazırlandı. İlk kısım olan Fetih Öncesi Dönem, yazılı herhangi bir belgenin olmamasından ötürü kısa tutularak, temel bilgilere yer verildi. İkinci kısım olan Fetih Sonrası Dönem'de büyük ekseriyetle Osmanlı Arşivi'nden temin edilen Başköy ile direk alakalı Osmanlıca belgelere dayalı olarak Başköy tarihi anlatılmaya çalışıldı. Bu bölümde temel olarak Tapu Tahrir kayıtları, Nüfus Defteri kayıtları, Tapu Yoklama kayıtları ve diğer benzeri kayıtlar kullanılarak şimdiye kadar yayınlanmamış bilgilere yer verildi. Üçüncü bölüm olan Cumhuriyet Dönemi'nde ise Başköy’ün yakın tarihi temel bilgilerle sunuldu. Kitabın ikinci bölümünde, köyümüzde tarihi eser olarak değerlendirebileceğimiz objelere yer verildi. Birinci bölümde Osmanlı mezar taşları ve tercümeleri, ikinci bölümde kitabeli tabletler ve tercümeleri, üçüncü bölümde ise tarihi önem taşıyan motif ve simgelerin fotoğrafları sunuldu. Kitabın üçüncü bölümünde otuz üç adet sülalenin tarihçesi yeterli düzeyde detaya inilmek suretiyle anlatıldı. Aile tarihçelerinin sonuna, bilgisayar ortamında özel bir şecere programında hazırlanmış aile soyağaçları eklendi.  256 sayfadan oluşan kitabın kapağında şimdiye kadar hiçbir yerde yayınlanmamış olan Osmanlıca Pazar haritası kullanılmış. Osmanlıca olarak köy adlarının yazılı olduğu harita, döneminin birçok coğrafi bilgilerini barındırıyor.  Kitapta Pazar’ın eski adı olan Atina isminin etimolojisi detaylıca incelenmiş ve mitolojik döneme ait tarih de, mevcut kaynaklar ışığında okuyuculara sunulmuş. 

Pazar Nüfus Kütüğü–1842 Pazar Sülaleleri: Rize Pazar’ın görkemli tarihi adına var olan büyük bir eksiklik de giderildi. Bu güne değin birkaç cümleden ibaret olan Pazar Tarihi, bu kitap sayesinde doyurucu bir seviyede tarih metnine sahip olmuş oldu. Kitapta, 1842 yılında Pazar’a ait köylere ve tüm sülalelere ait ilginç bilgiler var. Nüfus kayıtları sayesinde köylerin, o tarihteki imamlarını ve muhtarlarını, köylerde bulunan sülaleleri, askere gitmiş olan insanları ve gurbette çalışan ataları gün ışığına çıktı. Ailelerin ataları fiziki olarak tiplerini ve özürlülük durumlarını konu edilerek anlatılmış. Eserde nüfus kayıtlarına dayanılarak birçok tarihi istatistik bilgi de hazırlanmış. Bu bilgilere göre; insanların yaş dilimleri köy köy derecelendirilerek ilgi çekici bilgilere ulaşılmış. Yeni doğmuş bebeklerin bile kayıt edildiğini belirten kitabın yazarı Murat Ümit Hiçyılmaz; “Kayıtlarda o yıllarda atalarımızın hangi isimleri kullandıklarını da inceleme şansına sahibiz. En çok Ali isminin kullanıldığını tespit ettiğimiz Pazar’da, ilginç bulduğumuz diğer bir husus ise Karadeniz ile özdeşleştirilen Temel isminin o tarihlerde hiç tercih edilmemiş olması durumudur” dedi. Kitapta, 1842 tarihinde Pazar’a bağlı bulunan Şilerit, Nohadiğa, Cabat, Kukulat, Laroz, Tordivat, Cunbat, Venek, Avramit, Melyat, Zelek, Surminat, Koksovat, Aranaş, Carcivat, Çitat, Nohlapso, Sulet, Haçkun, Hunar, Haçapit, Bogina, Talvat, Yukarı Bulep, Aşağı Bulep, İlastas, Apso, Petre-Nikola, Zağnat, Lamgo, Papat, Sarişka, Hotri, Abdioğlu, Paniçi, Cigetöre, Hudisa, Kuzika, Mamaçivat, Kostanivat, Sapu, Çukita, Haku, Papilat veDadivat köyleri ile o tarihte Hemşin’e bağlıbulunanÇingit, Meleskur, Melmenatve Açaba köylerinin nüfus kayıtları bulunuyor. Bu da Pazar’ın tamamında bütün köylerimizdeki sülale ve şahısların tek tek kayıt edildiği anlamına geliyor. 

Murat Ümit Hiçyılmaz’ın her kütüphanede bulunması gereken bu kaynak kitaplarını temin etmek isteyenler murathicyilmaz@mynet.com mail adresi aracılığıyla kendisiyle iletişime geçebilirler.

Kitap temini için;
Tekbir Kırtasiye Tel: 0541 861 53 53